Jesteś nerwowa, senna, marzniesz nawet gdy jest ciepło, przybierasz na wadze, masz bladą skórę i suche włosy? Koniecznie zbadaj tarczycę!
Endokrynolodzy szacują, że problemy z tarczycą ma nawet 20% Polek i Polaków. W przypadku kobiet choroby gruczołu tarczowego występują nawet 9 razy częściej.[1] Co 4 chory nawet nie podejrzewa, że ma problemy z pracą gruczołu tarczowego. Co zbadać by sprawdzić czy tarczyca działa prawidłowo?
Spis treści
Hormony tarczycy
TSH nazywany hormonem tarczycy jest tak naprawdę produkowany przez przysadkę mózgową, zaś tarczycę pobudza do produkcji dwóch innych wolnych hormonów tarczycy fT4 (tyroksyny) oraz fT3 (trójjodotyroniny). Hormony produkowane przez tarczycę wnikają do krwi a wraz z nią do wszystkich komórek naszego organizmu, by tam regulować ich metabolizm. Nadmiar fT4 i fT3 prowadzi do przyspieszenia, a niedobór do spowolnienia przemian metabolicznych w komórkach. Mówimy wtedy o nadczynności lub o niedoczynności tarczycy. Samo oznaczenia poziomu TSH w surowicy krwi nie pozwala jednoznacznie stwierdzić czy nasza tarczyca działa prawidłowo. Na nieprawidłowy wynik poziomu TSH mogą wpłynąć inne czynniki np. guz przysadki mózgowej. Badanie z surowicy krwi pod kątem tzw. trójki tarczycowej (TSH, fT3 i fT4) pozwala lekarzowi ocenić czy tarczyca pracuje prawidłowo.
Niedoczynność czy nadczynność tarczycy?
Zakłócić pracę gruczołu tarczowego mogą choroby autoimmunologiczne: choroba Gravesa-Basedova i choroba Hashimoto; choroby zapalne tarczycy, nadczynność guzków tarczycy albo nowotwory.
Nadczynność tarczycy – objawy
Kiedy choroba tarczycy powoduje nadmierne wytwarzanie hormonów fT4 i fT3 mówimy o nadczynności tarczycy. Objawy nadczynności tarczycy to:
- nadmiar energii,
- pobudzenie,
- nerwowość,
- bezsenność,
- zaburzenia rytmu serca, tachykardia
- spadek masy ciała, pomimo barku zmian w diecie i wzrostu apetytu,
- skłonność do biegunek,
- zaburzenia miesiączkowania,
- wzmożona potliwość i ciepłota ciała,
- biegunki,
- objawy oczne: wytrzeszcz, podwójne widzenie, obrzęk i zaczerwienienie powiek lub spojówek (typowe dla choroby Gravesa i Basedowa).
Z uwagi na zjawisko sprzężenia zwrotnego ujemnego, często nadczynności tarczycy (spowodowanej wzrostem fT3, fT4) towarzyszy spadek poziomu TSH. Sugeruje to, że przyczyna nadczynności umiejscowiona jest w obrębie tarczycy. Jeśli wzrostowi fT3 i fT4 towarzyszy wzrost TSH sugeruje to, że przyczyna nadczynności umiejscowiona jest w przysadce.
Niedoczynność tarczycy – objawy
Zaburzenie pracy tarczycy polegające na niewystarczającej produkcji hormonów fT4 i fT3 to niedoczynność tarczycy. Objawy niedoczynności tarczycy to:
- zmęczenie i senność,
- brak energii,
- ciągłe odczuwanie zimna,
- spowolnienie akcji serca,
- nadciśnienie tętnicze,
- apatia i depresja,
- łamliwość paznokci,
- spadek koncentracji,
- sucha skóra,
- wypadanie i łamliwość włosów,
- tycie, pomimo braku zmian w diecie i spadku apetytu.
Często niedoczynności tarczycy (spowodowanej spadkiem fT3, fT4) towarzyszy wzrost poziomu TSH. Wzmożone wydzielanie przysadkowego TSH, jest próbą kompensacji niewystarczającej ilości wydzielanych hormonów tarczycy. Nadmiar TSH i spadek fT3,fT4 sugerują, że przyczyna niedoczynności tarczycy znajduje się w tarczycy, natomiast cechą wpływu przyczyn przysadkowych na niedoczynność tarczycy jest obniżenie zarówno TSH jak i hormonów wolnych tarczycy (fT3, fT4).
Wahania stężenia samego TSH (najczęściej wzrost) bez zmian stężenia hormonów wolnych tarczycy (fT3, fT4) może być objawem subklinicznej niedoczynności lub nadczynności tarczycy. Mogą wtedy występować wyżej wymienione objawy mimo prawidłowych stężeń fT3 i fT4.
Jeśli zauważyłaś u siebie podobne objawy zgłoś się na badania laboratoryjne w kierunku diagnostyki chorób tarczycy.
Jak się przygotować do badania TSH i wolnych hormonów tarczycy?
Poziom hormonów tarczycy badamy z surowicy krwi pobranej z żyły łokciowej. Na badanie trzeba przyjść na czczo, po upływie co najmniej 8 godzin od ostatniego posiłku. Hormon TSH jest uwalniany w rytmie dobowym – najwyższe stężenie TSH we krwi obserwujemy w porze nocnej między godziną 23 a 4 rano. Badanie krwi lepiej zrobić rano, ponieważ normy są określone dla porannych pobrań. Jeśli nie możemy przyjść na pobranie rano, to każdorazowo krew powinna być pobrana o tej samej porze, wtedy lekarzowi będzie łatwiej porównać wyniki np. kiedy będzie chciał sprawdzić skuteczność leczenia. Na wynik badania poziomu fT4 może mieć suplementacja wit. B7 czyli biotyny oraz niektóre leki np. heparyna.
Co jeszcze warto zbadać w laboratorium?
W ramach pakietu tarczycowego w Śląskich Laboratoriach Analitycznych oznaczamy również poziom przeciwciał przeciwtarczycowych anty-TPO oraz anty-TG. Przeciwciała przeciwtarczycowe występują w przebiegu zapaleń tarczycy oraz chorób tarczycy o podłożu w autoagresji. Anty-TPO występuje w surowicy większości pacjentów z chorobą Hashimoto i z chorobą Gravesa-Basedowa. Przeciwciała anty-TG można oznaczyć u chorych na chorobę Hashimoto oraz u co trzeciego pacjenta z chorobą Gravesa-Basedowa. Oznaczenie tych dwóch przeciwciał anty-TPO i anty-TG w surowicy krwi pozwala na diagnostykę w kierunku tych chorób.
W przypadku choroby Gravesa-Basedowa występują objawy nadczynności tarczycy.
W przebiegu choroby Hashimoto występują najczęściej 2 etapy. Pierwszy cechuje się nadczynnością, a drugi utrzymującą się niedoczynnością tarczycy.
Reasumując pakiet badań tarczycowych powinien zawierać badania poziomu TSH, fT4, fT3, anty-TPO i anty-TG.
Jak często się badać w kierunku chorób tarczycy?
Badanie hormonów tarczycowych powinno się robić profilaktycznie raz w roku, chyba że lekarz zaleci inaczej. Częstotliwość badań w kierunku monitorowania i oceny skuteczności leczenia chorób tarczycy określa lekarz endokrynolog.
Jak długo się czeka na wyniki badań laboratoryjnych?
Wyniki badań krwi przeprowadzonych w naszym laboratorium są widoczne na platformie online jeszcze tego samego dnia.
Pozostałe badania tarczycy
Poza analizą z krwi lekarz w diagnostyce chorób tarczycy może zlecić badanie USG, scyntygrafię albo, w przypadku występowania guzków i zmian nowotworowych, biopsję.
Pakiet 5 badań laboratoryjnych w kierunku chorób tarczycy
[1] https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C84018%2Cekspert-co-piaty-polak-ma-problemy-z-tarczyca-czesciej-choruja-kobiety.html
