Wirus HPV inaczej wirus brodawczaka ludzkiego lub z angielskiego Human Papillomavirus jest bardzo zakaźnym wirusem, który może powodować u człowieka szereg różnych dolegliwości od brodawek po nowotwory. Obecnie znamy około 200 typów tego wirusa. Jedne z nich powodują łagodne lecz uciążliwe dolegliwości, a inne śmiertelne choroby takie jak rak szyjki macicy. Dzięki nowoczesnej technologii PCR możemy nie tylko potwierdzić czy ktoś jest nosicielem HPV, ale na podstawie DNA wirusa określić jego typ. Dzięki temu pacjent będzie wiedział czy jest w grupie wysokiego ryzyka zachorowania na określony typ nowotworu.
Spis treści
Jak można się zarazić wirusem HPV?
Wirus brodawczaka ludzkiego HPV najczęściej jest przenoszony drogą płciową, podczas kontaktów oralno-genitalnych, genitalno-genitalnych i analno-genitalnych, kontaktów skórnych oraz oralno-oralnych. Tak, już podczas pocałunku można się zarazić wirusem HPV. Matka podczas porodu może zarazić nowonarodzone dziecko. Zdarza się nawet, że niedbająca o higienę matka zakaża swoje dziecko przenosząc wirusa na powierzchni swoich rąk. W przypadku, gdy zmiany wywołane przez HPV są umiejscowione na zewnętrznych narządach płciowych (na prąciu, sromie), istnieje możliwość przeniesienia zakażenia przez bieliznę czy ręcznik, ale są to niezwykle rzadkie przypadki. Wszystko zależy od tego z jaki typem wirusa PV mam HPV mamy kontakt.
Czy zakażenie wirusem HPV daje objawy?
W zależności od typu wirusa zakażenie HPV może przebiegać bezobjawowo. Niektóre typy wirusa brodawczaka ludzkiego HPV, pomimo że przez wiele lat nie dają żadnych niepokojących objawów, prowadzą do poważnych zmian onkologicznych np. raka szyjki macicy, raka prącia, pochwy, odbytu i raka ustnej części gardła. Choroby te dopiero w późnym stadium ujawniają się w postaci owrzodzeń, nadżerek lub swędzących i łuszczących się narośli, obfitych upławów u kobiet lub krwawień.
Specyficznym dla pewnych typów wirusa HPV objawem, który możemy zaobserwować gołym okiem, są tzw. kurzajki na skórze lub kłykciny kończyste. Zarówno kurzajki jak i kłykciny kończyste to niegroźne, poddające się leczeniu, zmiany.
Kłykciny kończyste są umiejscowione na błonach śluzowych narządów płciowych. U kobiet przybierają postać miękkich grudek (brodawek) na wargach sromowych, w obrębie krocza, pochwy, cewki moczowej, szyjki macicy oraz odbytu. Kłykciny kończyste narządów płciowych u mężczyzn pojawiają się w okolicach żołędzi i wędzidełka penisa, na wewnętrznej stronie napletka, skórze worka mosznowego i w pachwinach. Wykwity mogą być wydłużone, nitkowate lub uszypułowane, pojedyncze lub liczne. Są w koloru białego, biało-szarego lub różowego.
Jak sprawdzić czy jestem nosicielem wirusa HPV?
Nie dającego żadnych objawów wirusa HPV możemy wykryć we krwi nosiciela dzięki badaniu HPV-PCR. Im wcześniej wyryjemy zakażenie, tym większe są szanse na powodzenie leczenia, dlatego warto sprawdzić czy jesteśmy zakażeni wirusem HPV. Dodatkowo bezobjawowy nosiciel wirusa HPV może zakażać nim innych! Dlatego dobrze jest wiedzieć czy my lub nasz partner jesteśmy zakażeni wirusem HPV. Badanie na obecność wirusa HPV jest również zalecane kobietom w ciąży. Do badania potrzebny jest wymaz.
Jak wygląda badanie HPV-PCR?
Najczęściej badanie HPV-PCR w przypadku kobiet jest podobne do badania cytologicznego. Materiał do badania pobiera się specjalną szczoteczką z okolicy szyjki macicy do płynnego podłoża (tzw. płynna cytologia). To pozwala na zrobienie badania HPV-PCR z próbki/wymazu pobranej do badania cytologicznego. Dodatkowo u kobiet bada się wymazy z pochwy, cewki moczowej i warg sromowych. W przypadku mężczyzn do badania HCV-PCR potrzebny jest wymaz z prącia, cewki moczowej lub okolic krocza. Ponad to do badania pobierany jest wymaz z okolic odbytu oraz coraz częściej ze zmienionej chorobowo błony śluzowej gardła.
Jak uniknąć zakażenia?
Duża liczba partnerów seksualnych oraz wczesna inicjacja seksualna zwiększają ryzyko infekcji wirusem HPV, dlatego aby minimalizować ryzyko zakażenia należy zawsze zabezpieczać się podczas kontaktów seksualnych. Co prawda prezerwatywa nie chroni przed zakażeniem w 100%, ale znacznie to ryzyko ogranicza. Należy również zwracać szczególną uwagę na higienę korzystając z publicznych toalet, basenów lub w saunie. Natomiast kluczową rolę w profilaktyce zakażeń HPV i ich konsekwencji odgrywają szczepienia ochronne.
Czy wirus HPV zawsze powoduje raka?
Nowotwory wywołane przez HPV stanowią aż 3,3% zachorowań na raka wśród kobiet i 2% wśród mężczyzn. Wirus HPV jest główną przyczyną zachorowania na raka szyjki macicy. W 80% przypadków zakażeń ustąpi samoistnie po kilku miesiącach. Jednak u 20% zakażonych kobiet zakażenie przejdzie formę przewlekłą. W ich przypadku ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy wzrośnie aż siedmiokrotnie.
Nie każdy rodzaj wirusa HPV powoduje powstanie nowotworu. Obecnie znamy około 200 różnych typów wirusa HPV. Ze względu na ryzyko onkologiczne, można wyróżnić wirusy niskiego ryzyka (m.in.: HPV 1, 2, 6, 11) oraz wysokiego ryzyka (głównie HPV 16 i 18). Łagodne zmiany na skórze takie jak kurzajki i brodawki wywołują wirusy typu HPV 1 i 2. Wirusy niskiego ryzyka: 6, 11, 42-44 wywołują kłykciny kończyste. Natomiast wirusy II typu, onkogenne: 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 69, 73, 82 biorą udział w patogenezie raka szyjki macicy, raka prącia, pochwy, odbytu i części raków głowy i szyi.
Najczęstsze i najbardziej onkogenne są typy 16 i 18. To one odpowiadają za 2/3 wszystkich przypadków raka szyjki macicy i raka prącia oraz za 60-80% przypadków raka nosogardzieli.
W naszym laboratorium możemy przeprowadzić pełną diagnostykę HPV-PCR z rozróżnieniem 14 typów wirusa HPV (najbardziej onkogennych typów 16 i 18 oraz pozostałych 12 typów). Dzięki badaniu dowiesz się nie tylko czy jesteś zakażony wirusem HPV, ale również czy jest to rodzaj, który w przyszłości może spowodować powstanie nowotworu.
Czy zakażenie HPV można wyleczyć?
Obecnie brak jest skutecznego leczenia całkowicie eliminującego wirusa HPV z organizmu.
U większości zakażonych system odpornościowy sam pokona wirusa HPV. Jednak zanim organizm go zwalczy nieświadomy nosiciel może zakażać swoich partnerów lub partnerki. Leczenie zazwyczaj polega na wspomaganiu organizmu tak, aby zwiększyć jego odporność. Wzmocnienie odporności ułatwić mu uporanie się z wirusem np. podając pacjentowi leki przeciwwirusowe.
Miejscowo można leczyć zmiany skórne np. kurzajki. Na mało zaawansowane zmiany pacjent może zastosować miejscowo preparaty apteczne (maści, płynny itp.). Bardziej zaawansowane zmiany skórne leczy się ambulatoryjnie za pomocą krioterapii, elektrokoagulacji lub laseroterapii.
