Hormon wzrostu – sprawdź jakie badania wykonać

GH, czyli hormon wzrostu – sprawdź jakie badania wykonać 

Ludzki hormon wzrostu GH (somatotropina) jest polipeptydem zbudowanym zwykle ze 191 aminokwasów, wytwarzanym przez komórki somatotropowe przedniego płata przysadki mózgowej. Wydzielanie GH ma charakter pulsacyjny. Największa ilość (ok.70-80%) wydzielana jest w godzinach nocnych, przede wszystkim w pierwszych godzinach snu. Maksymalne uwalnianie tego hormonu przypada na okres dojrzewania i zmniejsza się stopniowo z wiekiem. Zdrowy dorosły człowiek wydziela ok. 400mg GH na dobę, natomiast u młodzieży w okresie dorastania ilość ta jest dwukrotnie wyższa.

Do czynników pobudzających wydzielanie GH zaliczamy m.in.:

• duży wysiłek fizyczny, sen, stres
• głodzenie, hipoglikemia
• posiłki bogatobiałkowe
• somatoliberyna (GH-RH)
• estrogeny, ACTH, wazopresyna

Hormon wzrostu – objawy podwyższonego stężenia GH w organizmie

Podwyższone stężenie hormonu wzrostu możemy zaobserwować u pacjentów niedożywionych, z niewyrównaną cukrzycą czy też z przewlekłymi chorobami wątroby. Najczęściej jednak jest ono wywołane obecnością gruczolaka przysadki mózgowej. Rozwój tego typu guza u dzieci i młodzieży prowadzi do nadmiernego wzrostu, czyli tzw. gigantyzmu przysadkowego. Częściej jednak gruczolaki występują u osób dorosłych, prowadząc wówczas do rozwoju akromegalii. Schorzenie to objawia się nadmiernym rozrostem tkanek miękkich, małych kości rąk, stóp, czaszki (głównie żuchwy i szczęki) oraz narządów wewnętrznych. Dochodzi do upośledzenia tolerancji glukozy, wzrostu ciśnienia tętniczego i mlekotoku, a także zmian w obrębie układu kostno-stawowego (np. zwyrodnienia stawów, osteoporoza), oddechowego (m.in. obturacyjny bezdech senny) i nerwowego (tj. częste bóle głowy).

U zdrowych osób obserwuje się spadek stężenia GH poniżej 1µg/l. W przypadku nadmiernego wydzielania tego hormonu nie obserwuje się zahamowania wydzielania GH po podaniu glukozy. W przypadku, gdy istnieją przeciwwskazania do wykonania DTTG (np. u chorych na cukrzycę) wykonuje się kilkukrotne oznaczenie stężenia GH np. co 30 minut przez 2h, wówczas nadmierne wydzielanie GH można wykluczyć jeżeli średnie stężenie jego wynosi < 2.5µg/l lub w pojedynczym oznaczeniu <1µg/l. Podwyższone podstawowe stężenie GH oraz brak jego spadku pozwala rozpoznać nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu. Oprócz prób czynnościowych oznacza się także poziom stężenia IGF-1, które jest w tym przypadku stale podwyższone. Oznaczenie stężenia IGF-1 jest również stosowane do monitorowania przebiegu choroby. Gruczolaki przysadki mózgowej wydzielające GH w około 1/4 przypadków mają charakter mieszany i wydzielają także prolaktynę. Stwierdza się wówczas podwyższony poziom tego hormony we krwi.

Hormon wzrostu – objawy niedoboru stężenia GH w organizmie

Obok czynników pobudzających wydzielanie hormonu wzrostu, występują również czynniki hamujące wydzielanie tego hormonu. Zaliczymy do nich:

• somatostatynę (GH-IH)
• IGF-1
• hiperglikemię
• kortyzol, progesteron

Zmniejszenie wydzielania GH może być zaburzeniem izolowanym wówczas mówi się o somatotropinowej niedoczynności przysadki SNP lub być jednym z objawów wielohormonalnej niedoczynności tego gruczołu.

U dorosłych niedobór GH objawia się uczuciem ciągłego zmęczenia, zaburzeniami lipidowymi, co sprzyja rozwojowi miażdżycy, zmniejszeniem narządów wewnętrznych, zmniejszeniem masy tkanki mięśniowej oraz obniżeniem gęstości mineralnej kości, a także zwiększeniem masy tkanki tłuszczowej w obrębie tułowia. U dzieci natomiast rozwija się tzw. karłowatość przysadkowa. Obserwujemy wtedy znaczny niedobór wzrostu z zachowaniem prawidłowej proporcji ciała.

Hormon wzrostu – próby czynnościowe w diagnostyce niedoboru GH

W diagnostyce niedoboru hormonu wzrostu wykorzystuje się próby czynnościowe z zastosowaniem odpowiedniego czynnika pobudzającego wydzielanie GH. Podobnie jak w przypadku diagnostyki nadmiaru wydzielania GH, pojedyncze badanie stężenia tego hormonu w warunkach podstawowych ma małe znaczenie diagnostyczne, ponieważ może być ono obniżone także u osób zdrowych. Najczęściej wykonuje się test hipoglikemii poinsulinowej ITT, który stosuje się głównie u dzieci. Nie należy wykonywać go u osób starszych, u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca, zaburzeniami krążenia mózgowego i padaczką.

Przed podaniem insuliny, a następnie co 30 minut przez 2h po jej podaniu oznacza się poziom stężenia GH i glikemii. W trakcie testu konieczne jest monitorowanie glikemii glukometrem ze względu na ryzyko wystąpienia objawów neuroglikemii. W przypadku przeciwwskazań do wykonania testu ITT, można przeprowadzić próbę wydzielania GH z zastosowaniem: glukagonu (bezpieczniejszy niż ITT), z klonidyną (stosowany u dzieci), z GHRH lub z L-dopą (wykonywany szczególnie u osób starszych). U osób zdrowych w każdych z testów stwierdza się wzrost stężenia GH do minimum 10µg/l, natomiast u osób z niedoborem tego hormonu po podaniu insuliny nie występuje wzrost stężenia GH. Oprócz prób czynnościowych, oznaczenie stężenia IGF-1 ma podstawowe znaczenie diagnostyczne. U osób z niedoborem GH stwierdza się obniżone stężenie IGF-1 w stosunku do wieku i płci pacjenta. Zaleca się także oznaczenie pozostałych hormonów wydzielanych przez przysadkę w celu oceny jej prawidłowej funkcji.

Próby czynnościowe wykonujemy na wyraźne zlecenie lekarza.

Piśminnictwo:

1. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. A. Dembińska-Kieć, J.W. Naskalski, B. Solnica. Wydanie 4
2. Endokrynologia ogólna i kliniczna. F.S. Greenspan, D.G. Gardner.
3. Artykuł Przeglądu pediatrycznego pt.,, Wskazania do leczenia hormonem wzrostu u dzieci i dorosłych” autorstwa M. Hilczer i A. Lewiński.

 Zapraszamy do subskrypcji naszego kanału na www.youtube.com -> SUBSKRYBUJ

Chcesz zapytać o cenę badania?
Zapraszamy na stronę CENY BADAŃ, gdzie proponujemy kilka możliwości kontaktu z nami.

Aby wykonać oznaczenie hormonu wzrostu
zapraszamy do najbliższego punktu pobrań Śląskich Laboratoriów Analitycznych.