Z alergią mamy do czynienia kiedy nasz układ odpornościowy jest nadgorliwy i reaguje na czynniki (alergeny), które nie powinny go pobudzać do działania, ponieważ nie stanowią dla niego zagrożenia. Aż 40% Polaków ma jakąś alergię. Dla porównania 100 lat temu na alergie cierpiał zaledwie 1% populacji. Niewątpliwie wpływ na taki wzrost ma środowisko, a dokładniej jego postępujące zanieczyszczenie.

Jakie są rodzaje alergii?

Rozróżniamy 4 podstawowe rodzaje alergii:

• alergia pokarmowa,
• alergia kontaktowa,
• alergia wziewna,
• uczulenie na jad owadów.

Alergie pokarmowe

O alergii pokarmowej mówimy w przypadku gdy zjedzenie określonego pokarmu wywołuje objawy uczulenia. Alergia pokarmowa jest uwarunkowana genetycznie i często może cierpieć na nią cała rodzina. Do alergii pokarmowych zaliczamy alergie na białko jaja kurzego, alergie na orzechy, ryby czy alergię na białko mleka. Objawy alergii pokarmowej pojawiają się najczęściej u dzieci, a czasem możemy je zauważyć nawet u niemowląt.

Panel alergia pokarmowa 20-alergenów w e-sklepie

Alergie wziewne

Reakcje alergiczną w przypadku alergii wziewnych wywołują substancje unoszące się w powietrzu np. pyłki roślin. Alergie wziewne to w większości przypadków alergie sezonowe, uaktywniające się w okresie pylenia rośliny na którą jesteśmy uczuleni. Do alergii wziewnych zaliczamy także alergię na kurz czy sierść zwierząt.

Zobacz panel alergologiczny wziewny w e-sklepie

Alergie kontaktowe

Alergię kontaktową charakteryzuje miejscowa reakcja, którą wywołuje kontakt alergenu ze skórą. Zwykle są to substancje chemiczne o małej masie cząsteczkowej lub białka. Do alergii kontaktowych zaliczamy m.in.: alergię na substancje zawarte w kosmetykach, alergię na wełnę, na ślinę psa, lateks czy nikiel.

Alergia na jad owadów

Reakcja uczuleniowa po użądleniu owada może mieć różne nasilenie, od odczynu miejscowego do reakcji anafilaktycznej. Zagrażającą życiu reakcją alergiczną jest wstrząs anafilaktyczny.

Wstrząs anafilaktyczny charakteryzuje się nagłymi, szybko postępującymi objawami ze strony układu oddechowego (m.in.: kaszel, skrócenie oddechu, świsty, duszności, obrzęk języka i gardła) i znacznym spadkiem ciśnienia tętniczego, spowodowanym zwiększeniem średnicy naczyń oraz zwiększonym przesączaniem płynu z naczyń do tkanek wokół (stąd obrzęk). Może dojść do utraty przytomności spowodowanej zbyt małą ilością pompowanej krwi do mózgu. W przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego należy choremu podać domięśniowo zastrzyk z epinefryny (adrenaliny) i wezwać karetkę. Osoby cierpiące na anafilaksję często mają zastrzyk z epinefryną (tzw. epipen) przy sobie. Taki zastrzyk podajemy w przednio-boczną stronę uda na 1/3 wysokości, nigdy nie podajemy epinefryny w pośladek!

Wstrząs anafilaktyczny, oprócz jadu owadów mogą wywołać inne alergeny np. leki lub orzechy.

Objawy alergii 

Układ oddechowy – objawy alergii

• Katar surowiczy
• Opuchnięcie śluzówki
• Świąd nosa
• Kichanie
• Duszności
• Astma alergiczna

Oczy – objawy alergii

• Łzawienie
• Pieczenie
• Opuchlizna oczu
• Swędzenie oczu
• Skórne objawy alergii

Skórne objawy alergii

• Wysypka
• Pokrzywka
• Świąd
• Obrzęk skóry

Objawy alergii ze strony układu pokarmowego

• Biegunka
• Nudności
• Ból brzucha

Testy na alergię

Podstawą diagnostyki w podejrzeniu alergii jest wywiad z pacjentem. Zwykle pacjent podejrzewa co może go uczulać, dlatego to na podstawie wywiadu lekarz ustala zestaw alergenów, które będą testowane. Na początku diagnostyki testy (zwłaszcza skórne) przeprowadzane są z zestawem przesiewowym alergenów. Testy z krwi są często wykorzystywane aby bardziej szczegółowo ustalić przyczynę alergii

Test z krwi czy test skórny – który wybrać?

Podstawowym badaniem w diagnostyce alergii są testy skórne. Testy skórne dzielimy na punktowe (STP) i płatkowe (NTP).

Testy skórne (STP)

W przypadku testu punktowego nakłada roztwór z alergenem na skórę i następnie nakłuwa ją specjalną igłą lub nożykiem o długości 1 mm (lancet Morrowa Browna). Po odczekaniu 15-20 minut lekarz zmierzy średnicę rumienia i bąbla pokrzywkowego w miejscu podania wybranego alergenu.

Testy płatkowe (NTP)

Testy płatkowe stosuje się w diagnostyce alergii kontaktowych. Lekarz na skórze pleców pacjenta przykleja plastry samoprzylepne zawierające po 12 płatków. Następnie na każdy płatek nakłada alergen w postaci pasty. Pacjent nosi te plastry przez 48 godzin po tym czasie lekarz może odczytać pierwszy wynik testów. Po usunięciu plastrów lekarz sprawdzi reakcję alergiczną jeszcze dwukrotnie po upływie kolejnych 24 i 48 godzin.

Jak przygotować się do testu skórnego na alergię?

Testy skórne powinny być przeprowadzone w okresie wolnym od objawów alergicznych. Termin testów skórnych lekarz ustala z pacjentem indywidualnie. Na dwa tygodnie przed badaniem należy odstawić leki przeciwalergiczne oraz sterydowe, ponieważ mogą one wpłynąć na wyniki testów.

Testy skórne u dzieci można przeprowadzić po ukończeniu 3 roku życia. Testy skórne u młodszych dzieci nie są miarodajne ze względu na niedojrzałość układu immunologicznego. U dzieci nie sprawdza się również alergenów, z którymi nie miały wcześniej kontaktu (np. pokarmy) ponieważ brak kontaktu z alergenem wyklucza możliwość reakcji uczuleniowej.

Testy na alergię w krwi

Testy z krwi są mniej inwazyjne niż testy skórne (STP) i bardziej komfortowe niż testy płatkowe (NTP) – wystarczy pobrać próbkę krwi żylnej. W próbce krwi żylnej pacjenta laboratorium oznaczy przeciwciała klasy IgE. Pomocne może się również okazać oznaczenie poziomu eozynofili w morfologii, co pomaga w procesie różnicowania alergii z objawami innych schorzeń. Przeciwciała IgE (immunoglobuliny typu E) są produkowane przez układ odpornościowy w wyniku kontaktu z alergenem. Następnie pobudzają komórki organizmu do uwalniania różnych substancji, które wywołują reakcję alergiczną (katar, swędzenie itd.). Obecność IgE specyficznych dla danego alergenu oznacza alergię.

Zwykle oznacza się swoiste, specyficzne przeciwciała IgE dla danego alergenu. Z jednej próbce krwi możemy zidentyfikować przeciwciała IgE specyficzne dla kilkudziesięciu różnych alergenów.

Testy z krwi są zalecane, gdy pacjent nie może odstawić leków przeciwalergicznych lub innych leków mogących zafałszować wynik testów skórnych. Oznaczenie swoistych przeciwciał IgE jest istotne w przypadku kwalifikacji pacjenta do odczulania, zwłaszcza jeśli testy skórne nie były rozstrzygające.

Wynik testów alergicznych z krwi otrzymasz w ciągu 1-7 dni w zależności od liczby i rodzaju sprawdzanych alergenów.

Jak przygotować się do testu z krwi na alergię?

Testy alergologiczne z krwi można wykonać w dowolnym momencie i nie trzeba odstawiać leków przeciwalergicznych. Na wynik testów z krwi nie mają wpływu nawet bardzo nasilone objawy alergii. Do badania nie trzeba też być na czczo. Poza tym może być zrobione nawet małym dzieciom, po ukończeniu 6 miesiąca życia (zależy to od zakresu referencyjnego podanego przez producenta).

Jakie testy na alergię u małych dzieci?

Testy skórne u dzieci są rekomendowane po ukończeniu 3 roku życia. Czasem jednak podejrzewamy u dziecka alergie pokarmową czy uczulenie na domowego pupila. W takiej sytuacji bezpiecznym rozwiązaniem jest oznaczenie przeciwciał IgE w surowicy krwi. Diagnostykę alergii w oparciu o próbkę krwi można wykonać już u niemowląt powyżej 6 miesiąca życia.

W panelu pediatrycznym oznaczamy jednocześnie alergeny pokarmowe i wziewne. Są to alergeny, które najczęściej wywołują reakcję alergiczną u małych dzieci.

Nieleczona alergia – konsekwencje

Nieleczona alergia wziewna może prowadzić do różnych powikłań począwszy od najczęściej występujących jak katar sienny i astma oskrzelowa, po takie jak nawracające zapalenia zatok, uszu czy zapalenie płuc. W przypadku alergii wziewnej możliwe jest odczulanie pod okiem lekarza alergologa.