Diagnostyka chorób autoimmunologicznych

Autoprzeciwciała powstają w wyniku procesów autoimmunizacji w organizmie. Co to oznacza? Poniżej zapraszamy do zapoznania się z materiałem – Diagnostyka chorób autoimmunologicznych.

Organizm ludzki podczas złożonych procesów immunologicznych (obronnych) produkuje szereg białek (w tym również przeciwciała), których zadaniem jest między innymi wiązanie i neutralizowanie antygenu zewnętrznego (patogenu) lub wewnętrznego (autoantygenu). Połączenie przeciwciała i antygenu tworzy kompleks immunologiczny.

Ta odpowiedź immunologiczna organizmu może być skierowana nie tylko wobec patogenów, ale także przeciwko własnym komórkom i tkankom – jest to proces autoimmunizacji (autoagresji). Jak dotąd nie zdefiniowano jednoznacznej przyczyny procesu autoimmunizacji. Sugeruje się, że błędnie skierowana odpowiedź organizmu przeciwko własnym komórkom i tkankom może być spowodowana przebytymi silnymi infekcjami, warunkami środowiskowymi, predyspozycjami genetycznymi, stresem, zaburzoną gospodarką hormonalną (ze szczególnym znaczeniem estrogenów), czy niedoborem witaminy D3.
Schorzenia autoimmunologiczne uznaje się za choroby cywilizacyjne.

Diagnostyka chorób autoimmunologicznych – objawy towarzyszące chorobie

Objawy procesów autoimmunizacji są bardzo urozmaicone: od bardzo charakterystycznych, np. rumień na twarzy w kształcie motyla lub rozległe zmiany skórne, suchość błon śluzowych, suchość oczu, zniekształcenie ust, twarzy i palców, do mniej specyficznych objawów jak: zapalenie wielonarządowe, zapalenie skórno-mięśniowe, zapalenie stawów i kręgosłupa, zmiany łuszczycowe, wypadanie włosów, przebarwienia i osłabienie paznokci i wiele innych.
Najbardziej dotkliwymi symptomami są: ból, chroniczne zmęczenie fizyczne i dyskomfort psychiczny.

Diagnostyka chorób autoimmunologicznych – najczęściej występujące choroby

Zespoły i choroby autoimmunologiczne (kolagenozy) rozpoznane dotąd i najczęściej występujące to:
– SLE – toczeń układowy (rumieniowaty) trzewny
– MCTD – mieszana choroba tkanki łącznej/syndrom Sharpa
– SS – zespół Sjögrena
– PSS-CREST – twardzina/scleroderma; ograniczona do jednego narządu lub rozsiana
– Zapalenia skórno-mięśniowe i wielomięśniowe
– Zwłóknieniowe zapalenie wątroby i płuc
– CACH – chroniczne aktywne zapalenie wątroby
– AIH – autoimmunologiczne zapalenie wątroby
– PBC – pierwotna żółciowa marskość wątroby
– OVERLAP SYNDROM – zespół nakładania wielu chorób autoimmunologicznych

Diagnostyka chorób autoimmunologicznych – badania laboratoryjne

Diagnostyka chorób autoimmunologicznych należy do trudnych zagadnień medycyny nowoczesnej. Stąd bardzo wysoko ceniona jest rola specjalistycznych badań laboratoryjnych, do których należą testy immunofluorescencji pośredniej (IFT) i immunoenzymatyczne (ELISA i CLIA).
Metody serologiczne niosą bardzo dużą pomoc lekarzom specjalistom, przede wszystkim reumatologom, gastroenterologom, dermatologom, nefrologom, hepatologom i neurologom w postawieniu właściwej diagnozy i podjęciu decyzji terapeutycznych.

W naszym laboratorium zgodnie z wszelkimi rekomendacjami krajowymi i światowymi zadbaliśmy, aby cała kaskada diagnozowania przeciwciał przeciwjądrowych była dostępna dla pacjenta i lekarza zlecającego testy mono- i polispecyficzne.

• ANA – przeciwciała przeciwjądrowe (anty nuclear antybodies). Tak naprawdę są to przeciwciała również przeciw komponentom cytoplazmy komórki – można więc nazwać je przeciwciałami przeciwkomórkowymi.
  W jądrze komórki możemy określić następujące autoprzeciwciała przeciw: dsDNA, ssDNA, nukleosomom, centromerom, strukturom podziałowym, histonom, centriolom, jąderkom, SS-A [Ro], SS-B[La], nRNP/Sm, PM-Scl, Scl-70, Jo-1, DFS70, ziarnistościom jądrowym typu nuclear dots, cyklinie-PCNA i błonie jądrowej-glikoproteinie 210.
  W cytoplazmie natomiast oceniamy autoprzeciwciała przeciw: rybosomalnym białkom P, mitochondriom-AMA, lizosomom, cytoszkieletom komórki i Aparatowi Golgiego;
• ANA screen (CLIA) i  ANA1 (IFT) – służą jako testy przesiewowe, dają wstępną odpowiedź  ilościową i jakościową (typ świecenia). Do testów pierwszego rzutu zawsze załączone są komentarze i wskazówki, celem ukierunkowania dalszej diagnostyki;
• ANA2 (IFT) – pozwala określić typ świecenia oraz oszacować miano przeciwciał w przypadku wyniku pozytywnego. Wynik z mianem 1:320 i powyżej potwierdzany jest testem ANA Profil3DFS70;
• ANA profil3DFS70 (Euroline immunoblot) – z 16 autoprzeciwciałami, służy jako jakościowy test potwierdzenia. Pozwala rozwikłać wątpliwości, które pojawiły się od momentu uzyskania wyniku pozytywnego w teście przesiewowym;

Testy immunoenzymatyczne (ELISA, CLIA) z ograniczonym ekstraktem antygenowym nie do końca rozwiązują problem diagnostyczny, gdyż ujemny wynik nie wyklucza choroby, a dodatni nie jest jej jednoznacznym potwierdzeniem.
Metoda immunofluorescencji pośredniej (IFT) ma szersze możliwości, m.in. cały wachlarz antygenów obecnych na skrawku, czy jak w przypadku ANA na komórkach ludzkich Hep-2, co umożliwia identyfikację wielu rodzajów autoprzeciwciał.
Testy immunoblot służą za potwierdzenie w zakresie jak dotąd rozpoznanych autoprzeciwciał.

Diagnostyka chorób autoimmunologicznych – interpretacja wyników badań

Interpretacja wyników w zakresie ANA bywa trudna i wymaga dużego doświadczenia diagnosty oraz ścisłej współpracy z pacjentem i lekarzem specjalistą.

Pierwszym problemem jest fakt, że wyniki badań serologicznych w niektórych przypadkach (na szczęście nielicznych) nie zawsze idą w parze z objawami klinicznymi – wyróżnia się tzw. seronegatywne jednostki. Wówczas specjalista powinien kierować się przede wszystkim stanem klinicznym pacjenta.

Drugą trudnością jest dobieranie metod diagnostycznych w przypadku nakładania się wielu jednostek chorobowych. Testy IFT, a następnie immunoblot mają przewagę nad pozostałymi metodami, ponieważ wraz z większym rozcieńczeniem próbki pacjenta wyjaśnia nam się, z którymi przeciwciałami mamy do czynienia.

Trzecią zasadą, jaką należy się kierować, jest zebranie dokładnego wywiadu z pacjentem, pod kątem przyjmowanej farmakoterapii, która może utrudniać wykrywanie autoprzeciwciał.

Kolejną sprawą jest fakt, że testy laboratoryjne w autoimmunologii są przeważnie bardzo pomocne w rozpoznaniu schorzenia, natomiast nie mają dużego znaczenia w monitorowaniu przebiegu choroby. Jednak z praktyki wiadomo, że badania kontrolne wykonywane co pół roku po wdrożeniu terapii, stają się bardzo przydatne (wzrost miana przeciwciał często koreluje z kliniczną aktywnością choroby) oraz ze względu na zastosowaną immunosupresję (terapię hamującą czynności układu odpornościowego).

Diagnostyka chorób autoimmunologicznych – autoprzeciwciała w zapaleniach naczyń

Przeciwciała przeciw składnikom cytoplazmy granulocytów (cANCA, pANCA)

• cANCA (proteinaza 3- PR3) są to przeciwciała o wysokiej specyficzności i czułości wobec granulomatozy Wegenera;
  choroba przewlekła z gorączką i tworzeniem ziarniniaków – atakuje przede wszystkim noso-gardło, płuca i nerki.
• pANCA (mieloperoksydaza-MPO, Elastaza granulocytowa, laktoferyna, katepsyna G i lizozym).
  Przeciwciała pANCA wykrywa się w takich schorzeniach jak: mikro i makroskopowych zapaleniach naczyń, Colitis ulcerosa (wrzodziejącym zapaleniu jelit), RZS – reumatoidalnym zapaleniu stawów, klasycznym guzkowatym zapaleniu naczyń, zespole Churg-Strauss’a, toczniu trzewnym, Vasculitis i wielu zapaleniach naczyń.

Testy w kierunku wykrywania przeciwciał p i c ANCA wykonujemy metodą immunofluorescencji pośredniej z określeniem miana – wzrost miana przeciwciał zawsze koreluje z kliniczną aktywnością choroby.

Zapraszamy do subskrypcji naszego kanału na www.youtube.com -> SUBSKRYBUJ

Chcesz zapytać o cenę badania?
Zapraszamy na stronę CENY BADAŃ, gdzie proponujemy kilka możliwości kontaktu z nami.

Aby wykonać opisane powyżej badania zapraszamy do najbliższego
punktu pobrań Śląskich Laboratoriów Analitycznych.