Przeciwciała antykardiolipinowe

Przeciwciała antykardiolipinowe wchodzą w skład heterogennej grupy przeciwciał przeciwko białkom osocza klas IgG, IgM i IgA (antyfosfolipidowych -APLA), która obejmuje również przeciwciała przeciw β2-glikoproteinie I, antykoagulant toczniowy (lupus anticoagulant -LA), przeciwciała przeciwko trombinie, przeciwciał przeciwko fosfatydyloetanolaminie oraz przeciwciała przeciwko fosfatydyloserynie.

Wykazują powinowactwo do ujemnie naładowanych fosfolipidów błony komórkowej.

Obecność przeciwciał z grupy APLA w surowicy (m.in antykardiolipinowe) wskazuje na podwyższone ryzyko powikłań zakrzepowych zarówno żylnych jak i tętniczych, a także na wysokie ryzyko wystąpienia tzw.nawykowych poronień czy niepowodzeń położniczych (zespół APS-antyfosfolipidowy)

Znaczenie kliniczne przeciwciał antykardiolipinowych-ACA

Oznaczenie przeciwciał antykardiolipinowych jest zalecane w sytuacji, gdy zachodzi podejrzenie objawów zakrzepowych lub wystąpienie tzw. zespołu antyfosfolipidowego w przypadku niepowodzenia położniczego (z wywiadu po utracie ciąży szczególnie po I trymestrze).

Wysokie miano przeciwciał z grupy APLA (antykardiolipinowe, antykoagulant tocznia i β2-glikoproteina I) w klasie IgG bardziej koreluje z powikłaniami narządowymi niż w niskim mianie lub w klasie IgM.

Spełnienie wszystkich trzech kategorii zespołu antyfosfolipidowego (APS) uznaje się za serologiczne czynniki wysokiego ryzyka zakrzepicy i niepowodzeń położniczych.

Należałoby pamiętać, że:

– nie u wszystkich pacjentów ze stwierdzonym LA wykrywa się przeciwciała antykardiolipinowe lub przeciwciała przeciwko β2-glikoproteinie I i na odwrót,

– u prawie 8% osób zdrowych wykrywa się przeciwciała antyfosfolipidowe,

– przeciwciała APLA mogą być wykrywane w niektórych przypadkach małopłytkowości immunologicznej,

– mogą być uznawane jako jedno z kryteriów klasyfikacyjnych SLE-tocznia układowego trzewnego,

– APLA mogą być obecne u ~`25% chorych z zakrzepicą żylną o nieznanej etiologii, u ok. 20% młodych osób z udarem mózgu, u ok. 18% chorych z przedwczesną miażdżycą tętnic wieńcowych i u ok. 30% kobiet z nawracającymi poronieniami, a także w zakażeniach, nowotworach i innych stanach klinicznych niezwiązanych z APS.

Strategia badań przeciwciał antykardiolipinowych-ACA

W razie dodatniego wyniku przeciwciał antykardiolipinowych w klasie IgG i IgM, badanie należy powtórzyć po co najmniej dwunastu tygodniach.

Zespół antyfosfolipidowy (APS) rozpoznaje się tylko wtedy, gdy mamy do czynienia ze stałym dodatnim poziomem przeciwciał przeciw kardiolipinie.

Zespół APS może mieć charakter pierwotny, gdy nie jest związany z żadną chorobą autoimmunologiczną lub też wtórny. W tym wypadku u jego podłoża leży występowanie choroby autoimmunizacyjnej.

W przypadku osób z zaburzeniami autoimmunologicznymi badanie należy powtórzyć mimo wyniku ujemnego, ponieważ przeciwciała antykardiolipinowe mogą wystąpić po upływie pewnego czasu, np. w trakcie zaostrzenia objawów procesu autoimmunizacyjnego.

Prawidłowy wynik badania jest ujemny, jednak niewielkie stężenie przeciwciał także nie stanowi problemu. Brak immunoglobulin oznacza, że w chwili badania u badanego nie występowały przeciwciała. Może się zdarzyć, że przeciwciała pojawiają się nagle, bez konkretnej przyczyny albo ich wystąpienie jest spowodowane infekcją lub przyjmowaniem leków.
Pojawienie się przeciwciał antykardiolipinowych to symptom niektórych chorób autoimmunologicznych, na przykład tocznia rumieniowatego-SLE.

Przeciwciała mogą także wystąpić u osób cierpiących na ostre infekcje lub u pacjentów onkologicznych lub leczonych niektórymi lekami, np. przeciwarytmicznymi. Niewielkie stężenie przeciwciał występuje czasem u starszych ludzi.

Obecność przeciwciał antykardiolipinowych w badanej próbce (próbka krwi z żyły łokciowej) nie zawsze potwierdza stan zakrzepowy. Przeciwciała te są traktowane jako marker ryzyka sugerującego, że może być zakrzepica bez określenia kiedy i jak często.